الگوی دیپلماسی درآینده
بهروز حاتمی‌امین - رهبران و مقامات عالی 50 کشور جهان در نشست امنیت هسته‌ای واشنگتن که شامگاه جمعه گذشته به کار خود پایان داد، بر التزام خود به تلاش برای ممانعت از رسیدن سلاح‌های هسته‌ای به دست تروریست‌ها تاکید کردند. نشست امنیت هسته‌ای که در سطح سران و نمایندگان عالی 50 کشور در واشنگتن برگزار شده بود، با انتشار بیانیه مشترکی به کار خود پایان داد. رهبران کشورهای شرکت‌کننده در این بیانیه تاکید کردند: هنوز کارهای زیادی برای ممانعت از رسیدن سلاح و مواد تشعشع‌زا به دست گروه‌های غیردولتی که ممکن است از آنها در اقدامات ناصحیح استفاده کنند، وجود دارد. رییس‌جمهور آمریکا در پایان این نشست طی سخنانی گفت: او کشورهای مشارکت‌کننده در نشست واشنگتن را ترغیب کرده سطح تبادل اطلاعات امنیتی را افزایش دهند تا به این شیوه از حملات گروه‌های تروریستی همانند داعش جلوگیری شود. باراک اوباما همچنین اعلام کرد: آمریکاتلاش دارد تا زرادخانه هسته‌ای خود را کاهش دهد و گفت: واشنگتن از زمان امضای معاهده استارد 2 با روسیه به شکل چشمگیری تعداد سلاح‌های هسته‌ای فعال خود را کاهش داده است اما بهتر می‌دانند که زرادخانه هسته‌ای آمریکا بیش از این کوچک شود. از طرفی رییس‌جمهور آمریکا از قدرت‌های جهان خواست به نقش خود در خصوص توافق هسته‌ای با ایران عمل کنند تا به گفته وی تهران را مجبور کنند از حجم برنامه‌های هسته‌ای خود بکاهد. اوباما گفت: مادامی که ایران نقش خود را براساس توافق امضا شده انجام دهد ما هم معتقدیم که جامعه جهانی باید نقش خود را براساس این توافق انجام دهد. باراک اوباما طی سخنرانی در همایش امنیت اتمی در واشنگتن نیز نسبت به دسترسی تروریست‌ها به مواد اتمی هشدار داد. او همچنین دستیابی به توافق برجام را ستود اما گفت که این توافق همه مسایل ما با ایران را حل نمی‌کند. اوباما همچنین درباره انتقادها از التزام طرف غربی توافق هسته‌ای با ایران به انجام تعهداتی چون برداشتن تحریم‌های بانکی و تجاری گفت: ایران تا این لحظه به تعهداتش پایبند بوده و جا دارد که جامعه جهانی که در این سوی توافق است هم پایبندی خود را نشان دهد. زمانبر بودن پیوستن ایران به اقتصاد جهانی رییس‌جمهور آمریکا گفت: ایران باید توجه کند که بازگشت به اقتصاد جهانی زمانبر است و این کشور خودش هم باید در ایجاد اطمینان و ثبات برای ورود به بازارهای جهانی تلاش کند. اگر ایران آزمایش موشکی می‌کند و روی موشک‌ها می‌نویسد اسراییل باید محو شود، این در دنیای اقتصاد نگرانی ایجاد می‌کند. اگر سلاح به حزب‌الله می‌رساند، این باعث نگرانی در بازار خواهد شد. به گزارش ایسنا، رییس‌جمهور آمریکا همچنین، به علاقه داعش برای دستیابی به این‌گونه مواد اشاره کرد و گفت: تردیدی نیست که اگر این دیوانگان به مواد هسته‌ای دست یابند سعی می‌کنند تعداد هر چه بیشتری از انسان‌ها را قربانی کنند. او در ادامه خواهان برخورد و رویه‌ای مشترک برای تامین امنیت مواد اتمی در جهان شد و گفت که هیچ ملتی به تنهایی قادر به این کار نیست. اوباما از شماری از کشورها که در کاهش یا از بین‌بردن مواد اتمی خود، از جمله اورانیوم غنی‌شده تلاش و توفیق داشته‌اند، تشکر کرد. روسای جمهور و نخست‌وزیران بیش ۵۰ کشور جهان در همایش واشنگتن شرکت داشتند. این همایش شامگاه جمعه به وقت واشنگتن پایان یافت. آمریکا و چین توافق کردند که برای عاری کردن شبه‌جزیره کره از سلاح هسته‌ای همکاری کنند و پیونگ‌یانگ را از ادامه برنامه هسته‌ای‌اش باز دارند. آمریکا تاکید کرد حمایتش از کره‌جنوبی و ژاپن در برابر تهدیدهای کره‌شمالی، یک اصل خدشه‌ناپذیر در سیاست کاخ‌سفید در شرق آسیاست. چین هم تاکید کرد که همه کشورها باید در اجرای دقیق تحریم‌های تازه علیه کره‌شمالی همکاری کنند. باراک اوباما گفت: مسکو و واشنگتن باید سردمدار برنامه خلع سلاح هسته‌ای جهان شوند هر چند کاخ‌سفید از گسترش برنامه‌های نظامی مسکو که مبتنی بر توان اتمی این کشور است نگران است. روسیه و ایران در این اجلاس حضور نداشتند و پاکستان هم که دارای کلاهک هسته‌ای است، در آخرین لحظات به علت انفجار مرگبار عید پاک در این کشور، از حضور در نشست واشنگتن عذر خواست. اوباما قبلا با مقام‌های گروه 1+۵ که هدایت مذاکرات هسته‌ای با ایران را به عهده داشت، دیدار و مذاکره کرد. او با تشکر از همه کشورهای عضو این گروه گفت که ما از قبل برجام تا همین حالا شاهد موفقیت‌های واقعی هستیم. او افزود: برای ایران طول خواهد کشید تا به طور کامل دوباره در اقتصاد جهان ادغام شود ولی همین حالا هم از مزیت‌های برجام برخوردار می‌شود. رییس‌جمهور آمریکا سپس تصریح کرد: برجام به ما یادآوری می‌کند که هر زمان جامعه جهانی موضع واحدی داشته باشد، می‌توانیم امنیت جهانی را ارتقا دهیم. او افزود: البته برجام همه مشکلات ما با ایران را حل نمی‌کند و اختلافات ما با این کشور بر سر سیاست‌های منطقه‌ای، حقوق بشر و برنامه موشکی همچنان پا برجاست. روز جمعه، همچنین یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جلسه‌ای که با رهبران گروه 1+5 داشت گفت، توافق هسته‌ای با ایران تازه در آغاز راه است و خواستار حمایت قدرت‌های جهان برای ادامه مراحل اجرایی آن شد. آمانو که در اجلاس دو روزه امنیت هسته‌ای حضور یافته بود، در جلسه‌ای با رهبران گروه 1+5 و اتحادیه اروپا تاکید کرد: ایران هم‌اکنون با قوی‌ترین نظام نظارتی در جهان (که تاکنون برای یک برنامه هسته‌ای وضع شده) روبه‌رو است و نه‌تنها متعهد به اجرای مفاد آن است بلکه با پروتکلی در زمینه شفاف‌سازی هم موافقت کرده و تضمین‌هایی را متقبل شده که ورای تعهدات عادی این کشور به آژانس است. به گزارش دویچه‌وله، در دیدار اوباما با گروه 1+۵، روسای‌جمهور چین و فرانسه، نخست‌وزیر انگلیس، وزیر دفاع آلمان و سفیر روسیه در سازمان ملل حضور داشتند. خطر مواد هسته‌ای برای جهان گزارشی که به همایش امنیتی واشنگتن ارائه شده می‌گوید که در بیمارستان‌ها، موسسات تحقیقاتی و صنایع در سراسر جهان مواد رادیو‌اکتیو در مقیاس هزاران تن کاربرد دارد یا انبار شده است. هر دستگاه پرتوزا حاوی مواد اتمی است و با همان ایزوتوپ‌هایی که در بیمارستان‌ها بیماران سرطانی را مداوا می‌کنند تروریست‌ها می‌توانند یک بمب کثیف بسازند. ۲۳ کشوری که پس از همایش مشابه در سال ۲۰۱۴ قرارداد جدید امنیت هسته‌ای را امضا کرده‌اند، تنها نیمی از شرکت‌کنندگان در اجلاس را تشکیل دادند و شمار آنها نیز تنها ۱۴ درصد از ۱۶۸ کشوری است که عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند. به عبارت دیگر، امنیت هسته‌ای در جهان تا تحقق‌یافتن راه درازی در پیش دارد. شماری از کشورهای شرکت‌کننده در همایش هم اصولا کشورهایی هستند که به زرادخانه‌های اتمی مجهزند و میانه خوشی با حرکت به سوی جهانی عاری از سلاح‌های هسته‌ای ندارند. تحقق چنین جهانی از قول‌های رویایی اوباما در سال ۲۰۰۹ بود. اما اکنون آمریکا (۷۷۰۰ کلاهک هسته‌ای)، روسیه (۸۵۰۰)، بریتانیا، فرانسه، چین، هند، پاکستان، اسراییل و کره‌شمالی در جهان همچنان دارای زرادخانه اتمی هستند و قصدی هم برای صرف‌نظر کردن از آن ندارند. در خاک کشورهایی مانند ترکیه، آلمان، ایتالیا، بلژیک و هلند هم احتمالا یا قطعا سلاح هسته‌ای مستقر است.باوجود همه قول و قرارهای مبنی بر خلع سلاح اتمی و گام‌های واقعی که در این راه برداشته شده، باز هم اکثر کشورهای دارای سلاح هسته‌ای در حال مدرن‌سازی زرادخانه اتمی خود هستند و این سلاح‌ها را بخشی از توان بازدارندگی خود تلقی می‌کنند. 4 درصد اورانیوم غنی‌شده جهان برای مصارف صلح‌آمیز همایش امنیت هسته‌ای که برای چهارمین بار برگزار شد، از ایده‌های اوباما بود. البته این اجلاس‌ها کاملا هم ناموفق نبوده‌اند. هزاران کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده از دور خارج شده و شماری از کشورها انبارهای خود را نابود کرده‌اند اما اکثریت دارندگان این گونه مواد همچنان تمایلی به گام برداشتن در این راه ندارند. از ۱۰۰ درصد اورانیوم غنی‌شده کنونی در جهان تنها چهار درصد آن مصرف صلح‌آمیز دارد و بقیه بخشی از زرادخانه‌های تسلیحاتی هستند.
بهروز حاتمی‌امین - رهبران و مقامات عالی 50 کشور جهان در نشست امنیت هسته‌ای واشنگتن که شامگاه جمعه گذشته به کار خود پایان داد، بر التزام خود به تلاش برای ممانعت از رسیدن سلاح‌های هسته‌ای به دست تروریست‌ها تاکید کردند. نشست امنیت هسته‌ای که در سطح سران و نمایندگان عالی 50 کشور در واشنگتن برگزار شده بود، با انتشار بیانیه مشترکی به کار خود پایان داد. رهبران کشورهای شرکت‌کننده در این بیانیه تاکید کردند: هنوز کارهای زیادی برای ممانعت از رسیدن سلاح و مواد تشعشع‌زا به دست گروه‌های غیردولتی که ممکن است از آنها در اقدامات ناصحیح استفاده کنند، وجود دارد. رییس‌جمهور آمریکا در پایان این نشست طی سخنانی گفت: او کشورهای مشارکت‌کننده در نشست واشنگتن را ترغیب کرده سطح تبادل اطلاعات امنیتی را افزایش دهند تا به این شیوه از حملات گروه‌های تروریستی همانند داعش جلوگیری شود. باراک اوباما همچنین اعلام کرد: آمریکاتلاش دارد تا زرادخانه هسته‌ای خود را کاهش دهد و گفت: واشنگتن از زمان امضای معاهده استارد 2 با روسیه به شکل چشمگیری تعداد سلاح‌های هسته‌ای فعال خود را کاهش داده است اما بهتر می‌دانند که زرادخانه هسته‌ای آمریکا بیش از این کوچک شود. از طرفی رییس‌جمهور آمریکا از قدرت‌های جهان خواست به نقش خود در خصوص توافق هسته‌ای با ایران عمل کنند تا به گفته وی تهران را مجبور کنند از حجم برنامه‌های هسته‌ای خود بکاهد. اوباما گفت: مادامی که ایران نقش خود را براساس توافق امضا شده انجام دهد ما هم معتقدیم که جامعه جهانی باید نقش خود را براساس این توافق انجام دهد. باراک اوباما طی سخنرانی در همایش امنیت اتمی در واشنگتن نیز نسبت به دسترسی تروریست‌ها به مواد اتمی هشدار داد. او همچنین دستیابی به توافق برجام را ستود اما گفت که این توافق همه مسایل ما با ایران را حل نمی‌کند. اوباما همچنین درباره انتقادها از التزام طرف غربی توافق هسته‌ای با ایران به انجام تعهداتی چون برداشتن تحریم‌های بانکی و تجاری گفت: ایران تا این لحظه به تعهداتش پایبند بوده و جا دارد که جامعه جهانی که در این سوی توافق است هم پایبندی خود را نشان دهد. زمانبر بودن پیوستن ایران به اقتصاد جهانی رییس‌جمهور آمریکا گفت: ایران باید توجه کند که بازگشت به اقتصاد جهانی زمانبر است و این کشور خودش هم باید در ایجاد اطمینان و ثبات برای ورود به بازارهای جهانی تلاش کند. اگر ایران آزمایش موشکی می‌کند و روی موشک‌ها می‌نویسد اسراییل باید محو شود، این در دنیای اقتصاد نگرانی ایجاد می‌کند. اگر سلاح به حزب‌الله می‌رساند، این باعث نگرانی در بازار خواهد شد. به گزارش ایسنا، رییس‌جمهور آمریکا همچنین، به علاقه داعش برای دستیابی به این‌گونه مواد اشاره کرد و گفت: تردیدی نیست که اگر این دیوانگان به مواد هسته‌ای دست یابند سعی می‌کنند تعداد هر چه بیشتری از انسان‌ها را قربانی کنند. او در ادامه خواهان برخورد و رویه‌ای مشترک برای تامین امنیت مواد اتمی در جهان شد و گفت که هیچ ملتی به تنهایی قادر به این کار نیست. اوباما از شماری از کشورها که در کاهش یا از بین‌بردن مواد اتمی خود، از جمله اورانیوم غنی‌شده تلاش و توفیق داشته‌اند، تشکر کرد. روسای جمهور و نخست‌وزیران بیش ۵۰ کشور جهان در همایش واشنگتن شرکت داشتند. این همایش شامگاه جمعه به وقت واشنگتن پایان یافت. آمریکا و چین توافق کردند که برای عاری کردن شبه‌جزیره کره از سلاح هسته‌ای همکاری کنند و پیونگ‌یانگ را از ادامه برنامه هسته‌ای‌اش باز دارند. آمریکا تاکید کرد حمایتش از کره‌جنوبی و ژاپن در برابر تهدیدهای کره‌شمالی، یک اصل خدشه‌ناپذیر در سیاست کاخ‌سفید در شرق آسیاست. چین هم تاکید کرد که همه کشورها باید در اجرای دقیق تحریم‌های تازه علیه کره‌شمالی همکاری کنند. باراک اوباما گفت: مسکو و واشنگتن باید سردمدار برنامه خلع سلاح هسته‌ای جهان شوند هر چند کاخ‌سفید از گسترش برنامه‌های نظامی مسکو که مبتنی بر توان اتمی این کشور است نگران است. روسیه و ایران در این اجلاس حضور نداشتند و پاکستان هم که دارای کلاهک هسته‌ای است، در آخرین لحظات به علت انفجار مرگبار عید پاک در این کشور، از حضور در نشست واشنگتن عذر خواست. اوباما قبلا با مقام‌های گروه 1+۵ که هدایت مذاکرات هسته‌ای با ایران را به عهده داشت، دیدار و مذاکره کرد. او با تشکر از همه کشورهای عضو این گروه گفت که ما از قبل برجام تا همین حالا شاهد موفقیت‌های واقعی هستیم. او افزود: برای ایران طول خواهد کشید تا به طور کامل دوباره در اقتصاد جهان ادغام شود ولی همین حالا هم از مزیت‌های برجام برخوردار می‌شود. رییس‌جمهور آمریکا سپس تصریح کرد: برجام به ما یادآوری می‌کند که هر زمان جامعه جهانی موضع واحدی داشته باشد، می‌توانیم امنیت جهانی را ارتقا دهیم. او افزود: البته برجام همه مشکلات ما با ایران را حل نمی‌کند و اختلافات ما با این کشور بر سر سیاست‌های منطقه‌ای، حقوق بشر و برنامه موشکی همچنان پا برجاست. روز جمعه، همچنین یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جلسه‌ای که با رهبران گروه 1+5 داشت گفت، توافق هسته‌ای با ایران تازه در آغاز راه است و خواستار حمایت قدرت‌های جهان برای ادامه مراحل اجرایی آن شد. آمانو که در اجلاس دو روزه امنیت هسته‌ای حضور یافته بود، در جلسه‌ای با رهبران گروه 1+5 و اتحادیه اروپا تاکید کرد: ایران هم‌اکنون با قوی‌ترین نظام نظارتی در جهان (که تاکنون برای یک برنامه هسته‌ای وضع شده) روبه‌رو است و نه‌تنها متعهد به اجرای مفاد آن است بلکه با پروتکلی در زمینه شفاف‌سازی هم موافقت کرده و تضمین‌هایی را متقبل شده که ورای تعهدات عادی این کشور به آژانس است. به گزارش دویچه‌وله، در دیدار اوباما با گروه 1+۵، روسای‌جمهور چین و فرانسه، نخست‌وزیر انگلیس، وزیر دفاع آلمان و سفیر روسیه در سازمان ملل حضور داشتند. خطر مواد هسته‌ای برای جهان گزارشی که به همایش امنیتی واشنگتن ارائه شده می‌گوید که در بیمارستان‌ها، موسسات تحقیقاتی و صنایع در سراسر جهان مواد رادیو‌اکتیو در مقیاس هزاران تن کاربرد دارد یا انبار شده است. هر دستگاه پرتوزا حاوی مواد اتمی است و با همان ایزوتوپ‌هایی که در بیمارستان‌ها بیماران سرطانی را مداوا می‌کنند تروریست‌ها می‌توانند یک بمب کثیف بسازند. ۲۳ کشوری که پس از همایش مشابه در سال ۲۰۱۴ قرارداد جدید امنیت هسته‌ای را امضا کرده‌اند، تنها نیمی از شرکت‌کنندگان در اجلاس را تشکیل دادند و شمار آنها نیز تنها ۱۴ درصد از ۱۶۸ کشوری است که عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند. به عبارت دیگر، امنیت هسته‌ای در جهان تا تحقق‌یافتن راه درازی در پیش دارد. شماری از کشورهای شرکت‌کننده در همایش هم اصولا کشورهایی هستند که به زرادخانه‌های اتمی مجهزند و میانه خوشی با حرکت به سوی جهانی عاری از سلاح‌های هسته‌ای ندارند. تحقق چنین جهانی از قول‌های رویایی اوباما در سال ۲۰۰۹ بود. اما اکنون آمریکا (۷۷۰۰ کلاهک هسته‌ای)، روسیه (۸۵۰۰)، بریتانیا، فرانسه، چین، هند، پاکستان، اسراییل و کره‌شمالی در جهان همچنان دارای زرادخانه اتمی هستند و قصدی هم برای صرف‌نظر کردن از آن ندارند. در خاک کشورهایی مانند ترکیه، آلمان، ایتالیا، بلژیک و هلند هم احتمالا یا قطعا سلاح هسته‌ای مستقر است.باوجود همه قول و قرارهای مبنی بر خلع سلاح اتمی و گام‌های واقعی که در این راه برداشته شده، باز هم اکثر کشورهای دارای سلاح هسته‌ای در حال مدرن‌سازی زرادخانه اتمی خود هستند و این سلاح‌ها را بخشی از توان بازدارندگی خود تلقی می‌کنند. 4 درصد اورانیوم غنی‌شده جهان برای مصارف صلح‌آمیز همایش امنیت هسته‌ای که برای چهارمین بار برگزار شد، از ایده‌های اوباما بود. البته این اجلاس‌ها کاملا هم ناموفق نبوده‌اند. هزاران کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده از دور خارج شده و شماری از کشورها انبارهای خود را نابود کرده‌اند اما اکثریت دارندگان این گونه مواد همچنان تمایلی به گام برداشتن در این راه ندارند. از ۱۰۰ درصد اورانیوم غنی‌شده کنونی در جهان تنها چهار درصد آن مصرف صلح‌آمیز دارد و بقیه بخشی از زرادخانه‌های تسلیحاتی هستند.