دولت بدهکار نمی‌شود

گروه مسکن- قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس یکی از اولین اقدامات دولت یازدهم بود که بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها و در نخستین سفر اروپایی رییس‌جمهور منعقد شد. خبر انعقاد این قرارداد پس از انتشار به یکی از موضوعات مهم رسانه‌ها تبدیل شد و در این میان لیست بلندی از انتقادهای مخالفان در جریان این قرارداد به سمت دولت سرازیر شد. یکی از مهم‌ترین انتقادهای مخالفان از قرارداد خرید هواپیما مربوط به تامین مالی این قرارداد است. آنها علاوه بر اینکه دولت را به خرید گران این هواپیماها متهم می‌کنند، معتقدند دولت در نتیجه این خرید گران مقروض خواهد شد. این انتقادات در حالی مطرح می‌شود که کاهش درآمدهای نفتی کشور شرکت‌های ایرانی را از نظر منابع مالی در سطح پایینی قرار داده است و در صورتی که این شرکت‌ها قصد سرمایه‌گذاری داشته باشند هم به نظر نمی‌رسد توان تامین مالی ناوگان هوایی فرسوده کشور را داشته باشند. بر همین اساس بسیاری از کارشناسان معتقدند دولت برای تامین مالی این خرید‌ها به صورت فاینانس ناگزیر بوده است و در عین حال بهترین راه را برای ترمیم ناوگان هوایی کشور انتخاب کرده است. مسوولان دولتی می‌گویند در زمان تحریم‌های ظالمانه شرکت‌های هوایی مجبور بودند برای خرید هواپیماهای دست‌دوم حدود 60 میلیون یورو پرداخت کنند اما اکنون هواپیمای نو را با 44 میلیون دلار می‌خریم. از طرف دیگر بر اساس روند مرسوم در بازار خرید و فروش هواپیما، قیمت خرید هواپیماها براساس امکانات و ویژگی‌های مورد نظر سفارش‌دهنده تعیین می‌شود و همین مساله باعث پیچیده‌تر شدن ابهامات شده است. از همین روی انتقاد شدید مخالفان از شرایط انعقاد این قرارداد مسوولان دولتی را طی ماه‌های گذشته بر آن داشته تا در مورد تامین مالی این قراردادها توضیح ارائه دهند. یکی از آخرین دفاعیات دولت از خرید خود اظهارات مشاور وزیر راه و شهرسازی است. علیرضا سلامی با بیان اینکه قراردادهای اخیر در فرانسه و فاینانس‌ها از کشورهای خارجی برای ساخت پروژه‌های عمرانی، دولت را مقروض نخواهد کرد، گفت: قرار نیست از منابع دولتی برای این قراردادها هزینه شود. انتقادات قابل توجه نیستند وی تاکید کرد: اینکه قراردادهای چند میلیارد دلاری خرید هواپیما و سایر قراردادهای فاینانس با چندین کشور، دولت را مقروض می‌کند و این بدهی‌ها به صلاح منافع ملی نیست، نمی‌تواند انتقاد قابل‌توجهی باشد. وی افزود: در طرح‌های انتفاعی و قراردادهای BOT یا فاینانس تاکنون هر قرارداد و مذاکره‌ای که پس از برجام رخ داده قرار بر این بوده که از درآمد خودشان پرداخت شود. مشاور وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای نو از ایرباس بدون اتکا به منابع مالی دولتی برای بازپرداخت اقساط به انجام رسیده است، گفت: مسافران ایرانی سالانه چند میلیارد دلار صرف خرید بلیت هواپیما از ایرلاین‌های خارجی می‌کنند، این حجم از گردش مالی می‌تواند صرف خرید بلیت از شرکت‌های ایرانی شود و با همین درآمد اقساط خرید هواپیماهای جدید پرداخت می‌شود. سلامی با بیان اینکه این قراردادها در اقتصاد کشور نقش حیاتی خواهند داشت، ادامه داد: اقدامات دولت پس از برجام طرح‌هایی خودکفا بوده و پاسخ تعهدات را می‌دهد. وی تاکید کرد: قرار نیست منابع دولتی صرف این قراردادها شود و نمی‌توان بیش از این بار بدهی دولت به بانک‌ها و پیمانکاران و... را سنگین‌تر کرد. بازار بدهی تشکیل شود مشاور وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه معتقدم باید یک بازار بدهی تشکیل شود و دولت تنها به مردم بدهکار باشد، گفت: البته همه دولت‌های دنیا به بخش‌های مختلف بدهی دارند به طور مثال دولت آمریکا 15 هزار میلیارد دلار به مردم خود بدهکار است اما این بدهی‌ها منظم و شفاف است در حالی که در ایران بدهی‌های دولت شفاف نیست و هنوز هم شخص نیست میزان بدهی‌ها به کدام بخش‌ها و چقدر است. سلامی اظهار داشت: به هر حال مهم‌ترین قرارداد دولت، قرارداد خرید 5/10 میلیارد دلاری هواپیماهای جدید است و قرار نیست از منابع دولتی اقساط این قرارداد پرداخت شود و این بدهی را دولت بپردازد. چگونگی تامین مالی از زبان وزیر پیش از این نیز وزیر راه و شهرسازی درباره روش تامین مالی 118 فروند هواپیما از ایرباس گفته بود که این هواپیماها به صورت اجاره به شرط تملیک برای هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(هما) خریداری شده است. به گفته آخوندی، براساس این مدل مالی 85 درصد مبلغ این هواپیماها توسط فروشنده تامین می‌شود تا این هواپیماها به صورت اجاره به شرط تملیک در اختیار ایران ایر قرار گیرد و منابع اولیه اعتباری توسط خود شرکت ایرباس و شرکت ای.تی.آر (ATR) به میزان 15 درصد تامین شده است از طرف دیگر برای خرید هواپیماها هیچ تضمینی از بانک مرکزی و دولت جمهوری اسلامی دریافت نشده و تضمین بازگشت منابع اعتباری همان عملکرد هواپیماهاست و دولت هیچ تضمین رسمی نداده است. وی افزود: به تدریج که این هواپیماها در اختیار ایران‌ایر قرار می‌گیرد از محل درآمد حاصل از این هواپیماها و فروش بلیت، مبالغ اجاره تامین تا به شرکت ایرباس پرداخت شود، ضمن اینکه با این روش میزان تامین مالی خود را به شدت کاهش دادیم.