طرح‌هایی که نیمه‌کاره می‌ماند

گروه جامعه- حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، نامی که از اواخر سال 94 تا ایام نوروز و پس از آن بیشترین میزان خبر درباره آن منتشر شده است. این‌بار علاوه بر خبرهای حوزه سلامت و مشکلات طرح تحول سلامت عنوان کرد آخرین باری است که وزیر و در واقع در دنیای سیاست می‌ماند. وی در اردیبهشت‌ماه 93، ابتدا انگشت بر بیماری‌های نظام درمان کشور گذاشت؛ بیماری‌هایی نظیر گرانی و دلالی در بازار دارو و تجهیزات پزشکی، عدم کیفیت خدمات درمانی و هتلینگ نامناسب بیمارستان‌های دولتی، سرگردانی بیماران و خانواده‌هایشان در بیمارستان‌ها، نبود یا کمبود متخصص در درمانگاه‌های بیمارستانی به ویژه در مناطق محروم و‌. . . به تدریج در اواخر همان سال و با تحقق اعتبارات حوزه بهداشت، برنامه‌ها در این حوزه نیز اجرایی شد و کم‌کم کار ساخت‌وساز خانه‌های بهداشت و تکمیل شبکه و همچنین اقداماتی نظیر توزیع مکمل و اضافه کردن واکسن‌هایی نظیر پنتاوالان به برنامه واکسیناسیون ملی آغاز شد. «طرح تحول سلامت» و برنامه‌ریزی درباره این طرح به معنای تمام قد ایستادن وزارت بهداشت در پی به دست آوردن امتیاز‌های کلان بود، این بار اما این امتیاز‌های کلان بنا بود به نفع مردم باشد. مردمی که رسیدگی به سلامت آنها گویا در دولت قبل فراموش شده بود. شعار «سرطان علاوه بر درد، هزینه هم دارد. » را همیشه شنیده‌ایم اما این فقط سرطان نیست که هزینه هم دارد. خانواده‌ای که در مرز فقر زندگی می‌کند حتی پرداخت هزینه‌های یک سرماخوردگی ساده هم دردهایش را بیشتر می‌کند. به گزارش «جهان‌صنعت» با اقداماتی که برای سر و سامان دادن حوزه دارو، کاهش پرداختی از جیب مردم و جلوگیری از سرگردانی بیماران در بیمارستان‌های دولتی انجام شد، ‌هاشمی توانست در سال اول فعالیتش، بیشترین و شاید بهترین خروجی وزارت خانه‌های دولت را داشته باشد. مردم دلشان خوش شد که مردی آمده که درد را درمان کند. پزشکی که بیماری را می‌شناسد و خوب می‌داند کدام مرحم برای کدام درد مردم لازم است. حالا اما با وجود همه برنامه‌های انجام شده در قالب طرح تحول نظام سلامت و رضایت 86 درصدی مردم از آن، پزشک دلسوز کابینه نمی‌خواهد بعد از این دوره، عهده‌دار وزارتخانه‌ای باشد که اکنون دغدغه‌های آن جزو اولویت‌های نخست کشور قرار گرفته است. در آستانه دومین سال اجرای طرح تحول سلامت، اقدامات زیادی برای شمردن در حوزه وزارت بهداشت وجود دارد. در این طرح ابتدا دارو زیر تیغ جراحی قرار گرفت و چاقوی تحول راه پر‌فراز‌ونشیب حوزه‌های درمان، بهداشت، پرستاری، آموزش و. . . را طی کرد. مسیر تحول در سال 94 در حوزه دارو به‌گونه‌ای بود که روند واردات و نیاز دارویی کشور به واردات منفی شد به طوری که به اذعان مسوولان سازمان غذا و دارو، میزان دارویی که در سال ۹۴ وارد کشور شده بود از سال ۹۳، ۹۲ و حتی از سال ۹۰ کمتر است. همچنین از 12 قلم دارو و تجهیزات پزشکی تولید داخل رونمایی شد؛ داروهایی که پیش از این به صورت واردات به بازار دارویی ایران می‌آمدند و از این مسیر با صرفه‌جویی 150 میلیون دلاری در این حوزه مواجه شدیم. پیگیری‌های وزیر بهداشت ماجرای بخیه‌های صدرا در یکی از بیمارستان‌‌های خمینی‌شهر، سوختن کودکی چند روزه در بیمارستان صومعه‌سرا، عدم رسیدگی پرسنل بیمارستان سجاد به مصدوم تصادف میدان فاطمی و بسیاری از اخباری که هر روز یا هر هفته در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شدند از جمله حاشیه‌هایی بودند که انگشت اتهام بسیاری را به سوی وزارت بهداشت و پزشکان نشانه می‌گرفت. این درحالی بود که وزارت بهداشت همواره داعیه نظارت و برخورد با تخلف را دارد و شخص وزیر بهداشت هم بارها تاکید کرده است که چنین موضوعاتی مستقیما به دفترش گزارش می‌شود. بر همین اساس موضوع کشیدن بخیه‌های صدرا پیگیری و اقدامات قضایی لازم برای آن انجام شد و بسیاری دیگر از این اتفاقات در بدو رسانه‌ای شدن، تکذیب و مشخص شد که چنین اخباری صحت نداشته است. این موضوعات واکنش‌هاشمی را در پی داشت که علاوه بر تقاضای چند باره از رسانه‌ها در زمینه انتشار اخبار درست، تاکید کرد که باید موضوع حقوق بیمار را بسیار جدی بگیریم و خطاب به همکارانش گفت: حوزه سلامت بسیار حساس است به طوری که در این حوزه اگر اتفاقی هم نیفتد خبر می‌سازند و نسبت می‌دهند بنابراین حتما باید در این زمینه مراقبت کنیم و به راحتی از کنار حقوق بیماران نگذریم. وی خطاب به معاونان درمان گفت: بدانید هر مرگ و اشکالی که در سیستم بهداشت و درمان رخ می‌دهد، خدا می‌بیند بنابراین دقت کنید که حوادثی چون خمینی‌شهر اتفاق نیفتد. در عین حال اطلاع‌رسانی شما هم باید با سرعت و دقت باشد چراکه بحث اطلاع‌رسانی در حوزه ما بر اساس ثانیه است. قلب نظام سلامت به درد آمده از طرفی در سال گذشته بی‌پولی و عدم پایبندی بیمه‌ها به تعهدات‌شان، گریبانگیر وزارت بهداشت شد تا حدی که مسوولان حوزه سلامت کشور از توقف «تحول» ابراز نگرانی کردند. با این وجود همواره اعلام کردند که تاکنون هیچ خللی در بسته‌های اعلام شده طرح تحول سلامت ایجاد نشده و اجرای این بسته‌ها با قوت تمام ادامه دارد اما در عین حال از اجرای بسته‌های جدید به دلیل «بی‌پولی» دست کشیدند. با بحرانی‌تر شدن اوضاع پولی بیمارستان‌ها و وزارت بهداشت و انباشته شدن مطالبات‌شان در بیمه‌ها، بعد از برگزاری جلساتی با معاون اول رییس‌جمهور، بیمه‌ها و وزارت بهداشت، طرح عامل سوم برای پرداخت مطالبات وزارت بهداشت در دستور کار قرار گرفت تا وزارت بهداشت با واسطه بانک رفاه بتواند از بند کمبود اعتبار نجات یابد. برخی از رسانه‌ها و گروه‌های مخالف دولت، جریانی را به وجود می‌آوردند که دست‌کم باعث شد وزیر بهداشت به گفته خودش به نفع مردم از بازی‌های‌های طرح تحول سلامت کنار بکشد. این موضوع در حالی بود که ‌هاشمی در گفت و گوی پایان سال 94 به «جهان‌صنعت» گفت: «طرح تحول سلامت» متوقف شده و پیگیری‌های آن دیگر توسط وزارت بهداشت انجام نمی‌شود از آنجایی که هدف ما آسایش و آرامش مردم است، ترجیح می‌دهیم رسیدگی به این وضعیت را به رییس دولت واگذار کنیم، شاید در چنین شرایطی به مسایل رسیدگی شود تا مردم کمتر دچار مشکلات و چالش شوند. بهداشت در گذر از «تحول» و آرزوی دیرینه وزیر بهداشت چندی بعد از آغاز طرح تحول سلامت، انتقادها از این طرح افزایش یافت و بخشی از منتقدان این طرح معتقد بودند که تحول سلامت، درمان‌ محور بوده و به حوزه بهداشت و پیشگیری تمایل چندانی نشان نمی‌دهد. این در حالی است که وزیر بهداشت در پاسخ به این انتقادات در مطلبی در اینستاگرامش نوشت: گرچه یک جراح هستم اما به عنوان عضوی از جامعه پزشکی، همواره به اهمیت بهداشت و پیشگیری اعتقاد داشته‌ام و می‌کوشم آرزوی دیرینم در کامل شدن شبکه بهداشتی کشور هر چه زودتر محقق شود. بر این اساس با نگاهی به کارنامه بهداشتی تحول در سلامت، اقداماتی به چشم می‌خورد که اگرچه به اذعان خود وزارت بهداشتی‌ها شاید هنوز کافی نباشد اما توانسته بخش مهمی از کمبودها در حوزه بهداشت را رفع کند. بنا بر اعلام معاون بهداشت وزیر بهداشت، در معاونت بهداشت برای 24 میلیون نفر جمعیت شهری و 10 میلیون و 200 هزار نفر در حاشیه شهرها، دسترسی به خدمات مراقبت‌های اولیه و پیشگیری فراهم شد. همچنین 55 میلیارد تومان اعتبار جهت بهبود سلامت دهان و دندان در روستاها قرار داده شده که منجر به ارائه خدمات ترمیم دندان در روستاها و شهرهای زیر20 هزار نفر شد به طوری که براساس آمار وزارت بهداشت تاکنون برای 400 هزار نفر ترمیم دندان و 500 پایگاه سیار خدمات دندانپزشکی نیز برای مدارس طراحی و در عین حال برای هشت میلیون دانش‌آموز نیز فلورایدتراپی انجام شده است. همچنین قرار دادن 76 میلیارد تومان اعتبار جهت تامین مکمل برای روستاییان، افزایش تعداد پزشکان در روستاها از 4300 به شش هزار پزشک و راه‌اندازی سامانه یکپارچه خدمات بهداشت و درمان تحت عنوان «سیب» از جمله اقدامات بهداشتی بود که در سال 94 به سرانجام رسید. علاوه بر افتتاح بیش از 2800 پایگاه و مراکز جامع خدمات سلامت همچنین تامین 545 کارشناس تغذیه و 600 کارشناس روان در شهرها از طریق خرید خدمت برای پوشش 24 میلیون نفر، قرار دادن یک مرکز جامع سلامت در شهرها برای هر 30 تا 50 هزار نفر و لحاظ یک کارشناس مراقب سلامت برای هر دو هزار نفر از دیگر اقدامات انجام‌شده در حوزه بهداشت بود. وزیری که نمی‌خواهد وزیر بماند وزیر بهداشت که همواره تاکید کرده «از حق مردم عقب نمی‌نشیند» اما در هفته‌های پایانی سال 94 سکوتش را شکست و از رفیقانی که در نیمه راه تحولات بهداشت و درمان کشور رهایش کردند، گله کرد و گفت: «عده‌ای نمی‌خواهند طرح تحول نظام سلامت به نتیجه برسد.» با وجود تمام این برنامه‌ها و دل‌نگرانی‌های وزیر بهداشت برای پیشبرد آنها و البته تلاشش جهت کاهش درد مردم، سکاندار نظام سلامت دیگر تمایلی به ماندن در سمت خود برای دوره‌ بعد ندارد و در پاسخ به سوال ایسنا که درباره حضورش در دولت آینده می‌پرسد با خنده می‌گوید: «همین یک دوره برای هفت پشتم کافی است.» البته او این جمله را بارها در پاسخ به منتقدانی که برنامه‌هایش را غیرمنصفانه نقد و به نوعی آن را تبلیغی تفسیر می‌کنند، عنوان کرده و تاکید هم دارد که به دنبال کار سیاسی نیست. بر همین اساس هم ترجیح می‌دهد خدماتش را به عنوان استاد دانشگاه و البته جراح چشم ادامه دهد و کارهای پژوهشی‌اش را از سر گیرد. در هر حال در روزهای پایانی 94 باز هم تاکید کرد که برای دوره بعد نمی‌خواهد وزیر بماند. اتمام حجت وزیر بهداشت در سال اقتصاد مقاومتی به گفته هاشمی، اقدامات انجام‌شده طی حدود دو سال گذشته جهت حمایت از تولید داخل، معتقد است در سالی که گذشت، حدود 30 هزار تخت بیمارستانی را خریداری کردیم و تمام این تخت‌ها تولید داخل بود. مانیتورها و تجهیزات و تخت‌های اتاق عمل را نیز از تولید داخل خریداری کردیم. در عین حال ممکن است در آینده یا همین فردا، افرادی مدعی تامین دستگاه رادیولوژی و سی‌تی‌اسکن و امثال آن با تولید داخل شوند. تاکید می‌کنم آن محصولی تولید داخل تلقی می‌شود که حداقل 80 درصد آن در داخل ساخته شده باشد. آنچه معظم‌له نیز انتظار دارند، رسیدن واقعی به این هدف است نه ادعاهای بیجا. همچنین طی دو سال و نیم گذشته متاسفانه فشارهای متعددی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی به ما وارد کردند اما منطق‌ ما این بود که باید بهترین محصولات در اختیار مردم قرار گیرد، همان محصولی که تولید‌کننده در خانه خود و برای فرزند خود استفاده می‌کند باید در اختیار مردم نیز قرار گیرد. مردم به ما اعتماد کرده‌اند و باید پاسخ اعتماد آنها را به بهترین شکل بدهیم. چه بر سر وزارت بهداشت می‌آید در حالی که وزیر بهداشت روزنه امیدی برای نجات موقعیت بهداشت و درمان مردم است باید امیدوار بود که جریان کلی به نفع مردم رقم بخورد و فراموش نشود، پزشکی دلسوز که بوی سیاست را هم دوست ندارد فقط با هدف بهبود شرایط مردم قدم بر می‌دارد. معاونت‌های مختلف وزارت بهداشت به هر سویی که حرکت کنند این وزیر بهداشت است که سکان کشتی سلامت کشور را به دست گرفته است. این مردم هستند که در انتظار راهکارهای بهتر برای زندگی بهتر هستند و اگر ‌هاشمی برود، چه کسی قرار است مرهمی بر مشکلات مردم بگذارد و این اقدام مهم و نسبتا موفق در حوزه سلامت و درمان دولت یازدهم را ادامه دهد؟