توقف طرح تحول سلامت
شیدا ملکی- فاطمه بیکپور- سلامت جامعه، بیشک از مهمترین مسایلی است که هرچه از امتیاز بالاتری برخوردار باشد در پی آن آسیبها و مسایل کمتری گریبانگیر جامعه خواهد شد. وزارت «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» متولی اصلی فراهم کردن شرایط مناسب درمانی برای جامعه است. در یک سال گذشته اما مردم با مشکلات خرد و کلان بسیاری در حوزه سلامت مواجه بودند، این مشکلات از هزینههای بالای درمانی آغاز میشد تا برخوردهای نامناسب پزشکان و پرستاران در بیمارستانها. سال 1394 با همه کاستیها و فزونیهایی که داشت بزرگترین امتیاز آن در حوزه بهداشت، رسانهای بودن مرد شماره یک این وزارتخانه بود. حسن قاضیزادههاشمی، وزیر «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» در بیشتر موارد به رسانهها پاسخگو بود و سعی در حل کردن مشکلات مردم داشت. حسن قاضی زادههاشمی فروردینماه 1338 در فریمان متولد شد. در سال 56 وارد دانشکده پزشکی دانشگاه مشهد شد. وی دوره پزشکی عمومی را در سال 1365 به پایان رساند و در سال 1368 موفق به گذراندن دکترای تخصصی چشم پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد شد. هاشمی فلوشیپ قرنیه را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی «بیمارستان لبافینژاد» طی کرد و هماکنون به عنوان وزیر «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» در حال فعالیت است. مدت این مصاحبه بسیار کوتاه بود، از همین رو برای بررسی بخشهای مهمی از جریانات مهم «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» در سال 94 با وی به گفتوگو نشستهایم. وزارت بهداشت در سال گذشته حاشیههای بسیاری داشت، این حواشی و مشکلات از کوتاهی مراکز درمانی و پزشکان وجود داشت تا اعتراض جامعه پزشکی نسبت به برنامههای تلویزیونی از جمله سریال «در حاشیه». این موجها در زمان شیوع آنفلوآنزا افزایش پیدا کرد و همچنین بازخوردهای منفی علیه وزارت بهداشت نسبت به کشیده شدن بخیه کودکی در اصفهان به دلیل نداشتن پول به اوج خود رسید. با توجه به همه مشکلاتی که در سال گذشته پیش آمد وزارت بهداشت، بعد از هر موج رسانهای پاسخگو بود، در این شرایط این سوال به وجود میآید که آیا این مشکلات فقط در زمان وزارت شما به وجود آمده و به اوج خود رسیده است یا قبلا هم این کوتاهیها نسبت به جریانهای درمانی بوده و رسانهای نمیشده است؟ آیا وزارت بهداشت برای کنترل این مشکلات که مستقیما با جان انسانها سروکار دارد برنامهای دارد؟ چنین مشکلاتی حل شدنی نیست و تا جایی هم اجتنابناپذیر است. بخشی از این مشکلات هم افزایش پیدا میکند. تکنولوژی و رسانهها به کمک آمدهاند. باید توجه کنید بخشی از این مباحث که مطرح میشوند واقعیت و بخشی هم شایعه است. اما تنها کاری که میشود کرد این است که بهنگام و در زمان مناسب حضور پیدا کرد و اطلاعرسانی کرد. آن بخشهایی هم که شایعات سازمان یافته است دست وزارت بهداشت نیست. این مسایل بر دوش سازمانهایی مثل قوهقضاییه است و دیگر سازمانهایی که باید از وزارت بهداشت مراقبت کنند بنابراین وزارت بهداشت در این میان منفعل است، اگر امکان داشته باشد قبل از اینکه جریانسازی یا شایعهسازی شود اطلاعرسانی میکنیم و ادعا نمیکنیم این قدرت را داریم اما معمولا تلاش میکنیم وقتی خبری در رسانههای رسمی و غیررسمی منتشر میشود صادقانه حقیقت را به مردم منتقل کنیم تا اندازهای موفق بودهایم و تا اندازهای هم در توان وزارت بهداشت نیست. برای مثال در حوزه دارو اخبار غیر رسمی بسیاری منتشر میشود، باید توجه کرد که دارو و تجهیزات پزشکی، اقتصاد بسیار مهم و کلانی است و شاید، همین موضوع باعث شده شایعات زیادی درباره آن مطرح شود. از سویی دیگر در حوزه اجتماعی یکی از دستگاههایی که میتوان آن را مورد خطاب و اذیت و آزار قرار داد، وزارت بهداشت است. باید توجه کنیم که مبحث سلامت و بهداشت برای مردم بسیار حساس است و یک خبرسازی نادرست به شدت احساسات مردم را تحریک میکند. نباید فراموش کرد که وزارت بهداشت برای کنترل شایعات و خبرسازیها حقیقتا نمیتواند کاری انجام دهد غیر از اینکه به طور مکرر اطلاعرسانی کند. اگرچه شبکههای اجتماعی برای دستگاههایی مثل وزارت بهداشت یک بلای جدیدی است اما ارزش آن به این است که در مواردی که حق مردم مورد تعرض قرار گرفته است، این حقوق از طرف همین شبکههای اجتماعی مطالبه میشوود و مورد پیگیری قرار میگیرد، این مساله برای ما در وزارت بهداشت بسیار شیرین است. وزارت بهداشت دستگاهی است که حتما خطاهای آن کم نیست و آن هم به دلیل گستردگی زیاد این دستگاه است. مجموعه وزارت بهداشت شامل، پرستار، پزشک و بیمهها و غیره است که مردم در سخت ترین شرایط به آن نیاز دارند، حوزه سلامت در شرایط بسیار حساسی به مردم نزدیک میشود. زمانی که نیروهای انسانی وارد چرخهکاری میشوند، قطعا کاستیها و کوتاهیهای بسیاری اتفاق میافتد که اجتنابناپذیر است و ما هم منکر آن نمیشویم. اما با حضور شبکههای اجتماعی متعدد میتوان تصور کرد با نگاهی مثبت این رسانهها میتوانند بر مسایل و مشکلاتی که ممکن است پیش آید نظارت و با انعکاس سریع این مشکلات از آسیبهای بیشتر در این حوزه پیشگیری کنند. قبل از رفع تحریمها مشکلات خرید دارو بسیار جدی و زیاد بود، مخصوصا خرید داروهای بیماریهای خاص، این در حالی است که شما مدتی پیش با مطرح کردن مساله برجام 2 اظهار کردید که مشکلات دارویی کشور حل خواهد شد و رفع تحریمهای بینالمللی از این جهت به نفع سلامت عمومی کشور خواهد بود. البته این درحالی است که هنوز هم بیماران خاص برای تهیه داروهایشان با مشکلات بسیاری مواجه هستند و از طرفی بازار داروهای قاچاق در ناصر خسرو تهران هنوز هم داغ است. وزارت بهداشت چه تمهیداتی برای حل کردن مشکلات دارو اندیشیده و این بهبود موقعیت که قبلا از آن صحبت شده، چگونه حاصل خواهد شد؟ اتفاقی که در حوزه دارو بسیار مهم است کیفیت دارواست. در گذشته، مواد اولیه ساخت داروها تحتتاثیر تحریم با قیمت بالا از منابع غیرمرغوب تهیه میشد بنابراین اولین کاری که باید انجام داد سختگیری نسبت به تولید کنندگانی است که مواد اولیه دارویی را تولید نمیکردند بلکه از منابع خارجی وارد مینمودند. دومین نکته، نوسازی و بازسازی صنایع دارویی کشور است که آن هم به دلیل تحریم آسیبهای زیادی دیده بود. همچنین سومین کار وزارت بهداشت که از اهمیت بسیار بالایی هم برخوردار است حمایت مالی از مردم و تقویت بیمههاست تا به پشتوانه بیمههای قدرتمند بتوانیم از مردم حمایت کنیم. این حمایت باید از طریق اعتبارات عمومی یا گسترش بیمههای تکمیلی انجام شود و از مردم حمایت کنیم تا مردم برای تهیه دارو با مشکل مواجه نشوند. نکته چهارم و قدم مهمی که وزارت بهداشت باید بردارد در مورد بیماران خاص است، درمان این بیماران بسیار پر هزینه است و در عین حال چون بیماریشان مزمن و طولانی است، بر خلاف دیگر بیماریها یا عملهای جراحی که ممکن است طی عمر نهایتا دو تا پنج ماه دوره درمان و دارو نیاز داشته باشند اما کسی که از بیماریهای خاص مثل بیماریهای اعصاب و روان و بیماری مادرزادی رنج میبرد تا آخر عمر درگیر مصرف دارو و درمانهای بسیار پیچیده و دشوار است. پنجمین کاری که در حال انجام و پیگیری آن هستیم، برگزاری مناقصات بینالمللی است. این مناقصات قبلا انحصاری بوده است اما در حال حاضر میتوانیم همه شرکتهای بینالمللی را در قالب تندرهای بینالمللی وارد موضوع خرید کنیم به این ترتیب قیمتهایی که میتوانیم از فروشندهها داشته باشیم پایین خواهد آمد. در زمینه طرح تحول سلامت، بین وزارت بهداشت و وزارت کار درگیریهای بسیاری بود، از طرفی رسانههای همسو با وزارت کار حاشیهسازیهایی کردهاند، آیا ممکن است این طرح متوقف شود؟ طرح تحول سلامت متوقف شده است و کسی هم در زمینه بیمهها نتوانست تصمیم خاصی بگیرد، شرایط بهگونهای است که قبل از این همه بگومگوها و درگیریها وجود داشت، از آنجایی که احساس کردیم این درگیریها به ضرر مردم است و در این شرایط این مردم هستند که آسیب میبینند و درگیریهای این طرح موجب تردید و ناامیدی در بین مردم شده است و کسی هم از وزارت بهداشت حمایت نمیکند، در نهایت ساکت شدیم. اما برای جلوگیری از آسیبدیدن این طرح شخص رییسجمهور و معاون رییسجمهور، آقای نوبخت در حال پیگیری این طرح هستند تا این طرح از نظر تامین منابع آسیبی نبیند. با این شرایط که دو وزارتخانه «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» و «کار، تعاون و رفاه اجتماعی» در یک کابینه بر سر حل یک موضوع خاص به توافق و تفاهم نمیرسند، این گمانه به وجود میآید که شاید وزارت «کار، تعاون و رفاه اجتماعی» از رانت و سود مالی خاصی برای بیمهها بهرهمند میشود، آیا چنین تصوری حقیقت دارد؟ من به صراحت میگویم که بیمهها غیر از بار مسوولیت و زحمت هیچ بار دیگری برای وزارتخانهها ندارند. اما واقعیت و بحث اصلی این است که هیچکس دوست ندارد این تغییر و تحولات در زمان کاری خودش شکل نگیرد. به شما اطمینان میدهم که بین دو وزارتخانه هیچ درگیری و اختلاف خاصی وجود ندارد و در همه شرایط سعی میکنیم به توافق برسیم. تصور غالب این است که اگر این اتفاق که در نهایت هم به نفع مردم است شکل بگیرد یک وزارتخانه برنده و یک وزارتخانه بازنده شده است. به همین دلیل است که همه تلاش میکنند در زمان دیگری این جریان نهایی شود. این در حالی است که همه آمدهایم که ملت برنده شوند، مردم آسایش داشته باشند و منافعشان تامین شود. اگر به این شکل به جریان «طرح تحول سلامت» نگاه کنیم دیگر اهمیتی ندارد که حوزه اقتدار کدام وزارتخانه بیشتر است و این حوزه اقتدار و اختیار در چه پهنهای است. در نهایت این اقتدار وجود دارد یا ندارد، مهم این است در همین کوتاهترین زمان ممکن که مسوولیت داریم، بتوانیم تصمیمات شجاعانهای بگیریم که موجب آرامش و رضایتمندی مردم باشد.
شیدا ملکی- فاطمه بیکپور- سلامت جامعه، بیشک از مهمترین مسایلی است که هرچه از امتیاز بالاتری برخوردار باشد در پی آن آسیبها و مسایل کمتری گریبانگیر جامعه خواهد شد. وزارت «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» متولی اصلی فراهم کردن شرایط مناسب درمانی برای جامعه است. در یک سال گذشته اما مردم با مشکلات خرد و کلان بسیاری در حوزه سلامت مواجه بودند، این مشکلات از هزینههای بالای درمانی آغاز میشد تا برخوردهای نامناسب پزشکان و پرستاران در بیمارستانها. سال 1394 با همه کاستیها و فزونیهایی که داشت بزرگترین امتیاز آن در حوزه بهداشت، رسانهای بودن مرد شماره یک این وزارتخانه بود. حسن قاضیزادههاشمی، وزیر «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» در بیشتر موارد به رسانهها پاسخگو بود و سعی در حل کردن مشکلات مردم داشت. حسن قاضی زادههاشمی فروردینماه 1338 در فریمان متولد شد. در سال 56 وارد دانشکده پزشکی دانشگاه مشهد شد. وی دوره پزشکی عمومی را در سال 1365 به پایان رساند و در سال 1368 موفق به گذراندن دکترای تخصصی چشم پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد شد. هاشمی فلوشیپ قرنیه را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی «بیمارستان لبافینژاد» طی کرد و هماکنون به عنوان وزیر «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» در حال فعالیت است. مدت این مصاحبه بسیار کوتاه بود، از همین رو برای بررسی بخشهای مهمی از جریانات مهم «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» در سال 94 با وی به گفتوگو نشستهایم. وزارت بهداشت در سال گذشته حاشیههای بسیاری داشت، این حواشی و مشکلات از کوتاهی مراکز درمانی و پزشکان وجود داشت تا اعتراض جامعه پزشکی نسبت به برنامههای تلویزیونی از جمله سریال «در حاشیه». این موجها در زمان شیوع آنفلوآنزا افزایش پیدا کرد و همچنین بازخوردهای منفی علیه وزارت بهداشت نسبت به کشیده شدن بخیه کودکی در اصفهان به دلیل نداشتن پول به اوج خود رسید. با توجه به همه مشکلاتی که در سال گذشته پیش آمد وزارت بهداشت، بعد از هر موج رسانهای پاسخگو بود، در این شرایط این سوال به وجود میآید که آیا این مشکلات فقط در زمان وزارت شما به وجود آمده و به اوج خود رسیده است یا قبلا هم این کوتاهیها نسبت به جریانهای درمانی بوده و رسانهای نمیشده است؟ آیا وزارت بهداشت برای کنترل این مشکلات که مستقیما با جان انسانها سروکار دارد برنامهای دارد؟ چنین مشکلاتی حل شدنی نیست و تا جایی هم اجتنابناپذیر است. بخشی از این مشکلات هم افزایش پیدا میکند. تکنولوژی و رسانهها به کمک آمدهاند. باید توجه کنید بخشی از این مباحث که مطرح میشوند واقعیت و بخشی هم شایعه است. اما تنها کاری که میشود کرد این است که بهنگام و در زمان مناسب حضور پیدا کرد و اطلاعرسانی کرد. آن بخشهایی هم که شایعات سازمان یافته است دست وزارت بهداشت نیست. این مسایل بر دوش سازمانهایی مثل قوهقضاییه است و دیگر سازمانهایی که باید از وزارت بهداشت مراقبت کنند بنابراین وزارت بهداشت در این میان منفعل است، اگر امکان داشته باشد قبل از اینکه جریانسازی یا شایعهسازی شود اطلاعرسانی میکنیم و ادعا نمیکنیم این قدرت را داریم اما معمولا تلاش میکنیم وقتی خبری در رسانههای رسمی و غیررسمی منتشر میشود صادقانه حقیقت را به مردم منتقل کنیم تا اندازهای موفق بودهایم و تا اندازهای هم در توان وزارت بهداشت نیست. برای مثال در حوزه دارو اخبار غیر رسمی بسیاری منتشر میشود، باید توجه کرد که دارو و تجهیزات پزشکی، اقتصاد بسیار مهم و کلانی است و شاید، همین موضوع باعث شده شایعات زیادی درباره آن مطرح شود. از سویی دیگر در حوزه اجتماعی یکی از دستگاههایی که میتوان آن را مورد خطاب و اذیت و آزار قرار داد، وزارت بهداشت است. باید توجه کنیم که مبحث سلامت و بهداشت برای مردم بسیار حساس است و یک خبرسازی نادرست به شدت احساسات مردم را تحریک میکند. نباید فراموش کرد که وزارت بهداشت برای کنترل شایعات و خبرسازیها حقیقتا نمیتواند کاری انجام دهد غیر از اینکه به طور مکرر اطلاعرسانی کند. اگرچه شبکههای اجتماعی برای دستگاههایی مثل وزارت بهداشت یک بلای جدیدی است اما ارزش آن به این است که در مواردی که حق مردم مورد تعرض قرار گرفته است، این حقوق از طرف همین شبکههای اجتماعی مطالبه میشوود و مورد پیگیری قرار میگیرد، این مساله برای ما در وزارت بهداشت بسیار شیرین است. وزارت بهداشت دستگاهی است که حتما خطاهای آن کم نیست و آن هم به دلیل گستردگی زیاد این دستگاه است. مجموعه وزارت بهداشت شامل، پرستار، پزشک و بیمهها و غیره است که مردم در سخت ترین شرایط به آن نیاز دارند، حوزه سلامت در شرایط بسیار حساسی به مردم نزدیک میشود. زمانی که نیروهای انسانی وارد چرخهکاری میشوند، قطعا کاستیها و کوتاهیهای بسیاری اتفاق میافتد که اجتنابناپذیر است و ما هم منکر آن نمیشویم. اما با حضور شبکههای اجتماعی متعدد میتوان تصور کرد با نگاهی مثبت این رسانهها میتوانند بر مسایل و مشکلاتی که ممکن است پیش آید نظارت و با انعکاس سریع این مشکلات از آسیبهای بیشتر در این حوزه پیشگیری کنند. قبل از رفع تحریمها مشکلات خرید دارو بسیار جدی و زیاد بود، مخصوصا خرید داروهای بیماریهای خاص، این در حالی است که شما مدتی پیش با مطرح کردن مساله برجام 2 اظهار کردید که مشکلات دارویی کشور حل خواهد شد و رفع تحریمهای بینالمللی از این جهت به نفع سلامت عمومی کشور خواهد بود. البته این درحالی است که هنوز هم بیماران خاص برای تهیه داروهایشان با مشکلات بسیاری مواجه هستند و از طرفی بازار داروهای قاچاق در ناصر خسرو تهران هنوز هم داغ است. وزارت بهداشت چه تمهیداتی برای حل کردن مشکلات دارو اندیشیده و این بهبود موقعیت که قبلا از آن صحبت شده، چگونه حاصل خواهد شد؟ اتفاقی که در حوزه دارو بسیار مهم است کیفیت دارواست. در گذشته، مواد اولیه ساخت داروها تحتتاثیر تحریم با قیمت بالا از منابع غیرمرغوب تهیه میشد بنابراین اولین کاری که باید انجام داد سختگیری نسبت به تولید کنندگانی است که مواد اولیه دارویی را تولید نمیکردند بلکه از منابع خارجی وارد مینمودند. دومین نکته، نوسازی و بازسازی صنایع دارویی کشور است که آن هم به دلیل تحریم آسیبهای زیادی دیده بود. همچنین سومین کار وزارت بهداشت که از اهمیت بسیار بالایی هم برخوردار است حمایت مالی از مردم و تقویت بیمههاست تا به پشتوانه بیمههای قدرتمند بتوانیم از مردم حمایت کنیم. این حمایت باید از طریق اعتبارات عمومی یا گسترش بیمههای تکمیلی انجام شود و از مردم حمایت کنیم تا مردم برای تهیه دارو با مشکل مواجه نشوند. نکته چهارم و قدم مهمی که وزارت بهداشت باید بردارد در مورد بیماران خاص است، درمان این بیماران بسیار پر هزینه است و در عین حال چون بیماریشان مزمن و طولانی است، بر خلاف دیگر بیماریها یا عملهای جراحی که ممکن است طی عمر نهایتا دو تا پنج ماه دوره درمان و دارو نیاز داشته باشند اما کسی که از بیماریهای خاص مثل بیماریهای اعصاب و روان و بیماری مادرزادی رنج میبرد تا آخر عمر درگیر مصرف دارو و درمانهای بسیار پیچیده و دشوار است. پنجمین کاری که در حال انجام و پیگیری آن هستیم، برگزاری مناقصات بینالمللی است. این مناقصات قبلا انحصاری بوده است اما در حال حاضر میتوانیم همه شرکتهای بینالمللی را در قالب تندرهای بینالمللی وارد موضوع خرید کنیم به این ترتیب قیمتهایی که میتوانیم از فروشندهها داشته باشیم پایین خواهد آمد. در زمینه طرح تحول سلامت، بین وزارت بهداشت و وزارت کار درگیریهای بسیاری بود، از طرفی رسانههای همسو با وزارت کار حاشیهسازیهایی کردهاند، آیا ممکن است این طرح متوقف شود؟ طرح تحول سلامت متوقف شده است و کسی هم در زمینه بیمهها نتوانست تصمیم خاصی بگیرد، شرایط بهگونهای است که قبل از این همه بگومگوها و درگیریها وجود داشت، از آنجایی که احساس کردیم این درگیریها به ضرر مردم است و در این شرایط این مردم هستند که آسیب میبینند و درگیریهای این طرح موجب تردید و ناامیدی در بین مردم شده است و کسی هم از وزارت بهداشت حمایت نمیکند، در نهایت ساکت شدیم. اما برای جلوگیری از آسیبدیدن این طرح شخص رییسجمهور و معاون رییسجمهور، آقای نوبخت در حال پیگیری این طرح هستند تا این طرح از نظر تامین منابع آسیبی نبیند. با این شرایط که دو وزارتخانه «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» و «کار، تعاون و رفاه اجتماعی» در یک کابینه بر سر حل یک موضوع خاص به توافق و تفاهم نمیرسند، این گمانه به وجود میآید که شاید وزارت «کار، تعاون و رفاه اجتماعی» از رانت و سود مالی خاصی برای بیمهها بهرهمند میشود، آیا چنین تصوری حقیقت دارد؟ من به صراحت میگویم که بیمهها غیر از بار مسوولیت و زحمت هیچ بار دیگری برای وزارتخانهها ندارند. اما واقعیت و بحث اصلی این است که هیچکس دوست ندارد این تغییر و تحولات در زمان کاری خودش شکل نگیرد. به شما اطمینان میدهم که بین دو وزارتخانه هیچ درگیری و اختلاف خاصی وجود ندارد و در همه شرایط سعی میکنیم به توافق برسیم. تصور غالب این است که اگر این اتفاق که در نهایت هم به نفع مردم است شکل بگیرد یک وزارتخانه برنده و یک وزارتخانه بازنده شده است. به همین دلیل است که همه تلاش میکنند در زمان دیگری این جریان نهایی شود. این در حالی است که همه آمدهایم که ملت برنده شوند، مردم آسایش داشته باشند و منافعشان تامین شود. اگر به این شکل به جریان «طرح تحول سلامت» نگاه کنیم دیگر اهمیتی ندارد که حوزه اقتدار کدام وزارتخانه بیشتر است و این حوزه اقتدار و اختیار در چه پهنهای است. در نهایت این اقتدار وجود دارد یا ندارد، مهم این است در همین کوتاهترین زمان ممکن که مسوولیت داریم، بتوانیم تصمیمات شجاعانهای بگیریم که موجب آرامش و رضایتمندی مردم باشد.